2.1.3.1.1 Steen

Eén van de voornaamste grenstekens (in Europa en Amerika) is de steen (-hoop, -paal), meestal met de namen of initialen en misschien ook de wapens van de rechtsgebieden uitgehouwen of ingekerfd. Voor de plaatsing van grenstekens zijn er verschillende mogelijkheden. Reeds ten tijde van de eerste grote beschavingen, de Soemerische stadsstaten rond de stromen Tigris en de Eufraat (in het huidige Irak), bestonden er door mensen opgerichte grenstekens als getuigen van het verlaten van nomadisme voor landbouw. Doorheen de Oudste Tijden en de Oudheid gebruikte men bomen en rotsblokken; waar die ontbraken werden zelfgemaakte grenstekens geplaatst. Vanaf 1450 v.C. werden in Babylonië grensstenen gebruikt voor de bescherming van privé-bezit. Meer: 2_1_3_1_1_steen.pdf (655,3 kB)

Recente publicaties

Finkel (I.), Rey (S.) & Schulz-Dornburg (U.), No Man’s Land, London, 2018. Hierin worden foto’s van zuid-Irak uit 1980 (juist voor de oorlog met Iran) tegenover oude voorwerpen uit het British Museum in Londen gesteld, voor een beschouwing van de grens als component van het menselijk bestaan. Daarbij wordt een zgn. ‘votiefzuil’ belicht, d.w.z. een grenszuil uit Lagash (BM 139994). De steen, 40 cm. hoog en 12,5 cm. diameter, bestaat uit dichte kalksteen en is daardoor quasi onverwoestbaar en onmogelijk om opnieuw te kerven. De steen staat op een voetstuk en prominent op een verhoging in het landschap, van verre zichtbaar mede door het ‘schitterende’ witte oppervlakte (en daardoor ook een boodschap zendend aan de vijand). Men vermoedt dat de gebogen top van de zuil een plaasteren laag had, wellicht een tekening vertonend; de steen is overigens heel wat geweld aangebracht – door rivaal Umma (een soortgelijke zuil, maar dan van Umma, bevindt zich in het Schøyen Museum in Noorwegen). Een ‘net’ diende om de vijand te vangen en te verdrijven en de eed die de overwonnen vijand diende te zweren, bevatte de zin: “ik zal geen grensmonumenten uitrukken”. Terzijde: op de Sykes-Picot-kaart van het Midden-Oosten staat er een teken met de naam “Ruins”: dat verwijst naar de oude hielige stad Girsu in Lagash, vlakbij Shattal-Garaff, d.w.z. de oude Gu’ednu-grens tussen Lagash en Umma.

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/113416 : in 2018 werd één van de oudste in Vlaanderen bewaarde grenspalen beschermd: de grenspaal van Saventerloo is een uitzonderlijk voorbeeld van een stenen domeinafbakening uit de 16 eeuw (wellicht opgetrokken in 1525 bij gelegenheid van de schenking van het domein door Keizer Karel V aan Karel de Lannoy). 

Alle publicaties   2_1_3_1_1_steen_leeswijzer.pdf (127,9 kB)